نها نیوز – هەواڵەکان
لەگەڵ نزیکبوونەوەی ئەگەری ڕاگەیاندنی ڕێککەوتنی ئاگربەست لە کەرتی غەززە و ئاڵوگۆڕی دیل لە نێوان ئیسرائیل و حەماس هەندێک خاڵ هێشتا هەڵپەسێردراون.
ئەمڕۆ دووشەممە، سەرچاوە ڕۆژنامەوانییەکان بڵاویانکردووەتەوە، ئیسرائیل دەیەوێت چارەنووسی حەدار گۆڵدین بزانێت و زانیاری ڕوون لەسەری بزانێت، هەروەها هەوڵدەدات ناوچەیەکی پارێزەر لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی ستریپەکە دابمەزرێنێت کە قووڵییەکەی 2 کم بێت.
جگە لەوەش سەرچاوەکان وردەکارییەکانی ئەو ڕەشنووسی ڕێککەوتنەیان ئاشکرا کردووە، کە کاری لەسەر دەکرێت، ئەویش دوو قۆناغ لەخۆدەگرێت، کە هەر قۆناغێک 42 ڕۆژ دەخایەنێت.
لە قۆناغی یەکەمدا مەرجی وەستاندنی کاتی ئۆپەراسیۆنە سەربازییە هاوبەشەکانی نێوان هەردوو لایەن، و کشانەوەی هێزەکانی ئیسرائیل بەرەو ڕۆژهەڵات و دوور لە ناوچە چڕەکانی دانیشتوو بۆ ناوچەیەکی سەر سنوور لە هەموو ناوچەکانی کەرتی غەززە، بە دۆڵی غەززەشەوە (میحوەری نەتزەریم). و بازنەی کوێت.
هاوکات، ئاماژەی بە ڕاگرتنی کاتی چالاکیی ئاسمانی (بۆ مەبەستی سەربازی و سیخوڕی) لە غەززە بۆ ماوەی 10 کاتژمێر ڕۆژانە، و بۆ ماوەی 12 کاتژمێر لە ڕۆژانی ئازادکردنی ڕفێندراو و زیندانییەکان.
مەرجی گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ ناوچەکانی نیشتەجێبوونیان، و کشانەوە لە دۆڵی غەززە دانا.
ئەوەش خراوەتەڕوو، لە ڕۆژی حەوتەمدا (دوای ئازادکردنی 7 دەستگیرکراو)، هێزەکانی ئیسرائیل بەتەواوەتی لە شەقامی ڕەشید ڕۆژهەڵات تا شەقامی سەڵاحەدین دەکشێنەوە، شوێن و دامەزراوە سەربازییەکانی ئەم ناوچەیە بەتەواوی هەڵدەوەشێنەوە، لەگەڵ ئاوارەکان دەستکردن بە گەڕانەوە بۆ ناوچەکانی نیشتەجێبوونیان (بەبێ هەڵگرتنی چەک لە کاتی گەڕانەوەیاندا).
لە ڕۆژی 22دا هێزەکانی ئیسرائیل لە ناوەندی کەرتی (بەتایبەت میحوەری نەتزەریم و بازنەی کوێت) لە ڕۆژهەڵاتی ڕێگای سەلاحە دین دەکشێنەوە بۆ ناوچەیەکی نزیک لە سنوور، و شوێن و دامەزراوە سەربازییەکان بە تەواوی هەڵدەوەشێنەوە .
گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ شوێنی نیشتەجێبوونیان (بەبێ هەڵگرتنی چەک لە کاتی گەڕانەوەیان بۆ ماڵەکانیان) لە باکووری کەرتی غەززە، لەگەڵ ئازادی هاتووچۆ بۆ دانیشتوان لە هەموو ناوچەکانی کەرتی غەززە بەردەوام دەبێت.
جگە لەوەش لە ڕێکەوتنەکەدا هاتووە کە لە ڕۆژی یەکەمەوە دەست پێدەکات، بڕێکی چڕ و پێویست هاوکاری مرۆیی و کەرەستەی فریاگوزاری و سووتەمەنی دەهێنرێتە ناوەوە بە بڕی (600 بارهەڵگر لە ڕۆژێکدا کە 50 بارهەڵگری سووتەمەنیە، کە 300یان بۆ باکوور دەبێت)، لەوانەش سووتەمەنی پێویست بۆ بەڕێوەبردنی وێستگەی کارەبا، بازرگانی و ئامێرەکانی پێویست بۆ لابردنی داروپەردوو، نۆژەنکردنەوە و بەڕێوەبردنی نەخۆشخانە و ناوەندە تەندروستییەکان و نانەواخانەکان لە هەموو ناوچەکانی کەرتی غەززە، و بەردەوامبوون لەم کارە لە هەموو قۆناغەکانی ڕێککەوتنەکەدا.
لە وردەکاریی ئاڵوگۆڕی زیندانییەکانی نێوان هەردوولادا، سەرچاوەکان ئاشکرایانکردووە، لە قۆناغی یەکەمدا، حەماس 33 دەستگیرکراوی ئیسرائیلی (زیندوو یان مردوو) ئازاد دەکات، کە ژن (مەدەنی و سەربازانی ژن)، منداڵ (لە خوار تەمەنی 19 ساڵی 2020)، 33 دەستگیرکراوی ئیسرائیلی ئازاد دەکات نەک سەرباز، بەساڵاچووان (سەرووی تەمەنی 50 ساڵ)، و بریندارانی مەدەنی، لە بەرامبەر ژمارەی زیندانییەکان لە زیندان و ناوەندەکانی دەستبەسەرکردنی ئیسرائیل، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:
- حەماس هەموو ژن و منداڵی مەدەنی ئیسرائیلی زیندوو ئازاد دەکات (خوار تەمەنی 19 ساڵ نەک سەرباز)، لە بەرامبەردا ئیسرائیل 30 منداڵ و ژن ئازاد دەکات بۆ هەر دەستگیرکراوێکی ژن-نێر ئیسرائیلی کە ئازاد دەکرێت، بە پشتبەستن بەو لیستانەی کە لەلایەن حەماسەوە دابینکراون بە ڕێکوپێکی بەتەمەنترین دەستگیرکراون.
پاشان بزوتنەوه که هەموو دەستگیرکراوه زیندووه ئیسرائیلییەکان ئازاد دەکات، به ساڵاچووان (تەمەنی زیاتر له 50 ساڵ) و هاووڵاتیانی سیڤیلی نه خۆش و بریندار، له بەرامبەردا ئیسرائیل بۆ هەر دەستگیرکراوێکی ئیسرائیلی 30 به ساڵاچوو (ته مه نی زیاتر له 50 ساڵ) و زیندانی نەخۆش ئازاد دەکات، بەپشتبەستن بەلیستەکان که لەلایەن حەماس بەپێی کۆنترین دەستگیرکردن.
دواتر حەماس سەرجەم ئەو سەربازە ژنە ئیسرائیلییانەی کە لە ژیاندا ماون ئازاد دەکات، ئیسرائیلیش بۆ هەر ژنە سەربازێکی ئیسرائیلی کە ئازاد دەکرێت (30 سزای هەتاهەتایی، و 20 سزای دیکە کە لە 15 ساڵ زیاتر نەماوە) 50 زیندانی لە زیندانەکانی ئازاد دەکات بە پشتبەستن بەو لیستانەی کە لەلایەن حەماسە.
لە ڕەشنووسەکەدا قۆناغ و ڕۆژەکانی ئاڵوگۆڕی زیندانییەکان لە نێوان هەردوولادا بە وردی باسکراوە.
لە حاڵێکدا کە ئیسرائیل بەڵێنیدا دووبارە دەستگیر نەکاتەوە ئەو بەندکراوانەی فەلەستینی کە بە هەمان ئەو تۆمەتەی کە پێشتر لەسەری دەستگیرکرابوون، جارێکی دیکە ئازاد دەکرێنەوە، لایەنی ئیسرائیلی دووبارە ئەو فەلەستینیانەی کە ئازادکراون بۆ تێپەڕاندنی ماوەی سزاکانیان دەستگیر ناکاتەوە.
ئەو زیندانیانەی فەلەستینی کە ئازاد دەکرێن، پێویست ناکات هیچ بەڵگەنامەیەک وەک مەرجێک بۆ ئازادکردنیان واژۆ بکەن.
لە قۆناغی دووەمدا گەڕانەوە بۆ ئارامییەکی بەردەوام ڕادەگەیەنرێت (وەستانی هەمیشەیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان و هەموو چالاکییە دوژمنکارانە) و پێش دەستپێکردنی ئاڵوگۆڕی دەستگیرکراوان و دیلەکان لە نێوان هەردوولادا دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە.
– هەموو ئەو پیاوە ئیسرائیلیانەی کە ماونەتەوە بە زیندووی وەک خەڵکی مەدەنی و سەربازەکان.
– لە بەرامبەر ژمارەیەکی ڕێککەوتوو لە زیندانییەکان لە زیندان و ناوەندەکانی دەستبەسەرکردنی ئیسرائیل، و کشانەوەی تەواوەتی هێزەکانی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە.
هەروەها تەرمی مردووەکان و پاشماوەی مردووەکان کە لەبەردەستی هەردوولادایە دوای گەیشتنیان و ناسینەوەیان ئاڵوگۆڕ دەکرێن.
پلانی ئاوەدانکردنەوەی کەرتی غەززە بۆ ماوەی 3 بۆ 5 ساڵ جێبەجێ دەکرێت، کە بریتییە لە ماڵ و بینای مەدەنی، و ژێرخانی مەدەنی و قەرەبووکردنەوەی هەموو ئەوانەی زیانیان بەرکەوتووە، لەژێر چاودێری ژمارەیەک وڵات و ڕێکخراو، لەوانە میسر، قەتەر، و نەتەوە یەکگرتووەکان.
جگە لەوەش دەروازەکان دەکرێتەوە و ڕێگە بە هاتوچۆی خەڵک و کاڵاکان دەدرێت.
جێگای سەرنجە، دوێنێ شاندێکی باڵای ئیسرائیل کە پێکهاتبوون لە سەرۆکی دەزگای هەواڵگریی دەرەوەی ئیسرائیل (مۆساد)، دەیڤید بارنیا و سەرۆکی دەزگای ئاسایشی ناوخۆ (شەبەک)، ڕۆنێن بار، بۆ تەواوکردنی دانوستانەکان گەیشتنە قەتەر.
لە 7ـی تشرینی یەکەمی 2023ەوە تا ئێستا نزیکەی 100 ئیسرائیلی لە ناوچەی وێرانکراوی فەلەستین دەستبەسەرن، بەڵام هەندێک لە خەمڵاندنە ئیسرائیلییەکان باس لەوە دەکەن کە نیوەیان گیانیان لەدەستداوە.
لە کاتێکدا هەزاران فەلەستینی لە زیندانەکانی ئیسرائیلدا ئازار دەکێشن، هەندێکیان سزای زیندانی هەتاهەتایییان بەسەردا سەپێنراوە.