ستران عەبدوڵڵا
پارێزگای هەڵەبجە سەرەتای گۆڕانکاری دەبێت لە کارگێڕی و دابەشبوونە ئیدارییەکانی عیراقدا.
لە عیراق کێشە هەر مەسەلەی کورد وناونیشانی سیستمی سیاسیی عیراق نییە کە چەقی بەستبوو ، یا خود بە زەحمەت لە شوێنی خۆی دەجوڵا . بەڵکو جیهازی بیروکراتی و رۆتینی ئیدارییش وا ژەنگی هەڵێنابوو کە سنووری پارێزگاکانیش وەک سنووری دەوڵەت بە پیرۆز و دەستکاری نەکراوە لە قەڵەم دەدرا. بە جۆرێک ئیدارەی موسڵ یان دیالا و کەرکوکیش مەیلی خاوەندارێتیی پارێزگایان لا پەیدابوو.
رەنگە سپاردنەوەی خانەقین یان مەخمور بە کوردستان و کردنی بە بەشیک لە حکومەتی هەرێم زۆر گرفت نەبێ بۆ حکومەتی فیدراڵ، بەڵام بێگومان بۆ ئیدارەی دیالا و ئیدارەی موسڵ جۆرێک بوو لە کوردەناموسە و پرسی کەرامەتی ئیداریی نێوان پارێزگاکان. ئەگینا باوەڕ ناکەم قەرەهنجیر لای سلێمانی یان کەرکوک بێت هیچ گرفت بێت بۆ جولەی سیاسیی بەغدا ، بەڵام ئیتر وەک ڕاهاتنێکی ئیداریی لە سایەی جیهازی بیروکراتیدا بەربەست و پێناخۆشیەک هەیە و دیارە.
لە عێراق دەستووری نووسراوی وڵات هەیە بۆ چارەسەری کێشەکان و نەخشەرێگا بۆ پێکهاتن و داڕشتنەوەی هەیکەلی دەوڵەت و وڵات. بەڵام (دەستور) بەمانای نەریت ودابودەستوری کۆمەڵگا هێشتا زیاتر ئەو حاکمە و رێنوێن.
لەبەر ئەوەیە چەند ساڵە پارێزگای تر دروست نابێ چ جای هەرێمی تر ببێتە دەستەخوشکی هەرێمی کوردستان.
لە کاتێکدا لە نیوەی دووەمی هەفتاکان و لەسەردەمی حوکمڕانی بەعس و ئەحمەد حەسەن بەکردا نەخشە و سنووری ئیداری چەند پارێزگایەک گۆڕان و دەستکاری کران. بێگومان ئەم دەستکاریانەش بە غەرەزی سیاسیی وەک تەعریب یان لەبەر هۆکاری مەزهەبی و هۆکاری شارچێتی و تکریتچێتی کران، نەک بە هۆکاری زانستی، یان بە پێوەرەکانی گەشەی ئیداری و پێدراوی دانیشتوان و گەشەپێدانی ئابووری .
دوای کەوتنی رژێمی بەعس ئەم هەستیارییە ئیدارییە هەر ماو و هەر بەربەست بوو لە دەستکاری ئیداری و پێکهێنانی پارێزگای نوێ.بە داخەوە عەقلیەتی سەنتڕاڵی و رۆتینی ڕاهاتن و سستی گەشەی فیکری ئیداری بە قەدەر بیری شۆڤێنی و مەزهەبی رێگربوون .
ئێستا کە پارێزگای هەڵەبجە دروستکراو ئەمر وئیمزای بۆ دەرچوو دەشێ ئەم بڕیارە وێستگەیەکی تازە بێت لە رێی تێپەڕاندنی هەنجەتە پڕ و پوچ و سواوەکانی وەک خۆی هێشتنەوەی سنووری پارێزگاکانی وڵات کە قەت لەگەڵ دەستوری نوێ باو و پێدراوە دیموگرافییەکانی ژمارەی دانیشتوان و گەشەی ئیداری و ئابووری یەک ناگرێتەوە.
وڵاتی تازەی عیراق ئیتر دەبێ خۆی راپسکێنێ و لە نێوان پرۆسەیەکی چالاکی سیاسیی و دیمەنێکی خاووخلیچی ئیداریدا باشەکەیان هەڵبژێرێ و نەخشەی ئیداری خۆی دەستکاری بکات.
با پارێزگای هەڵەبجە گۆڕانێکی چۆنایەتی بێت لە رێگای دوور و درێژەی سیستمی ئیداری. وەک چۆن وێستگەیەکی چۆنایەتی بوو لە ناساندنی مەزڵومیەتی کوردستان و عیراق لە سایەی حوکمی دیکتاتۆری حکومەتی مەرکەزی بەعسدا.
بێگومان هەڵەبجە شایانێتی کە ناونیشان بێت بۆ وەرچەرخانی بەردەوام.