هەرچەندە ناوی كۆبانێ ناوێكی ئاشنایە بۆمان و كەم تا زۆر هەریەكەمان زانیارییەكمان لەبارەی ئەو شارەوە هەیە، بە تایبەتیش لەدوای هێرشەكانی دەستەی تیرۆریستی داعش لە سوریا و داگیركردنی ناوچەیەكی بەرفراوانی سوریا لەلایەن ئەو دەستە تیرۆریستییەوە و هەوڵەكانیان بۆ داگیركردنی ئەو شارە كوردییە كە دواجار توانرا چەكدارە تیرۆریستەكانی گروپی داعش لەو شارە تێكبشكینرێن.

بەڵام لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا ڕەنگە لامان پرسیاربێت كە بۆچی شاری كۆبانێ كە زۆربەی دانیشتوانەكەی كوردن و لەگەڵ ئەوەشدا هەندێك كەمینەی عەرەب و توركمان و ئەرمەنیش تێیدا دەژین، بە دوو ناو دەناسرێتەوە.

بۆ وەڵامی ئەم پرسیارەش سەرەتا دەبێت بزانین، شاری كۆبانێ لە چاو شارەكانی تر تاڕادەیەك شارێكی تازە بنیاتنراوە و مێژووی بنیاتنانەكەی دەگەرێتەوە بۆ سەردەمی دروستكردنی هێڵی ئاسنینی بەغدا واتە بۆ ساڵی 1912 كە لەلایەن كۆمپانیایەكی ئەڵمانییەوە كارەكانی ئەنجامدەدرا و هیڵەكە لە ئیستانبوڵەوە بەرەو ئەنادۆڵ و باكوری سوریا و عێراق درێژ دەبووەوە و دەگەیشتە بەغدا، مەبەست لە دروستكردنی ئەو هێڵەش بەستنەوەی بەغدا بوو بە بەرلینی پایەتەختی ئەڵمانیاوە.

لیۆنارد وۆلی زانای شوێنەوارناسی بەریتانی كە لەسەرەتای سەدەی بیستەم سەردانی ناوچەكەی كردبوو، بەم جۆرە وەسفی كۆبانێ دەكات و دەڵێت، ئەو ناوچەیە نیشتمانی هۆزە كوردەكانن و لە نزیكیشیان هەندێك هۆزی بچوكی عەرەبیش نیشتەجێن.

هەندیك سەرچاوە باس لەوە دەكەن كە عوسمانییەكان ناوی ناوچەكەیان ناوە (عەرەب بینار) كە بە واتای كانی عەرەب دێت، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەبارەی ناونانی ناوچەكە چەند ڕایەك هەیە كە بریتین لە، هەندێك پێیان وایە كە كۆبانێ لە وشەی كومپانی ئەڵمانییەوە وەرگیراوە، كە مەبەست لێی ئەو كۆمپانیا ئەڵمانیەیە كە لەو ناوچەیە كارەكانی دروستكردنی هێڵی ئاسنینی بەرلین بۆ بەغدای ئەنجامدەدا، كە بەڕای زۆربەی میژووناسان لەبەر ئەوەی وشەی كۆمپانی لە زمانی ئەڵمانیدا هەمان واتای وشە ئینگلیزییەكە ناگەیەنێت ئەم بۆچوونە ڕەتكراوەتەوە.

ژمارەیەكی تر پێیان وایە، كۆبانێ لە وشەی بانی ئەڵمانییەوە وەرگیراوە كە بە واتای ڕێگە دێت.

هەروەها بە پێی سەرچاوە كوردییەكانیش، كۆبانێ بە واتای هاوپەیمانی پتەو دێت كە هۆزە كوردییەكانی ئەو ناوچەیە بۆ بەرپەرچدانەوەی هێرشی هۆزەكانی تری ناوچەكە بۆ سەریان ، لەناو خۆیاندا بەستبوویان.

بەهەرحاڵ ڕاست و دروستی ئەو بۆچوونانە هەرچییەك بێت لە ئێستا شارەكە بە ناوی كۆبانێ ناسراوە و لە دوای جەنگی جیهانی یەكەم و ئەو كاتەی كە سنوری نێوان توركیا و سوریا دیاریكرا، كە بە ڕیكەوتننامەی ئەنكەرەی 1921 ناسراوە، بەشێكی كەمی سنوری باكوری كۆبانێ بوو بە سنوری توركیا و بە (مورشد بینار) ناسینرا.

لەدوای نەمانی كۆڵۆنیای فەرەنسیشەوە بەسەر سوریا لە ساڵی 1946، كۆبانێ بە ڕەسمی بوو بە بەشیك لە خاكی سوریا و بەشێك لە پارێزگای حەلەب.

لەكاتی شەڕی ناوخۆی سوریاش، هێزەكانی حكومەتەكەی بەشار ئەسەد لە ساڵی 2012 لەو شارە كشانەوە و هێزەكانی یەكینەكانی گەل توانیان كۆنترۆڵی شارەكە بكەن و ئەو شارە بوو بە بەشێك لە هەرێمی فوراتی ئیدارەی خۆسەر لە باكوری سوریا.
*****

بۆ ئامادە کردنی ئەم بابەتە سوودم لە (بی بی سی عەرەبی) وەرگرتووە..