ئازاد ئیبراهیم ئەحمەد
هێشتا چاك لەزاكیرەمدا ماوە، درەنگانێكی مەغریب لەسەر سفرەكە هەڵنەسابووین، لەناحیەی ڕزگاری (صمودی جاران)، حكومەتی فاشیستی بەغداد، چەند گولە هاوانێكی ئاراستەی دەوروپشتی ناحیەكەكرد. هەر بەو شەوە بەتراكتۆرێكی بێ لایتەوە چرایەكمان بەپێشەكەیدا هەڵواسیبوو، ناحیەكەمان جێهێشت و بەو تاریكییە ڕوومانكردە گوندەكانی ژووری ڕزگاری و بەوشەوە هەموو خەڵكی سەریلێشێوابوو.
نازانم شتێكی باشە یان خراپ كە ئێمەی نوسەران و ڕۆژنامەنوسانی دوای ڕاپەڕین دەتوانین لەسەر عێراق شتێك دەردەدڵ بكەین و بینوسین؟ هاوكات بەچاوانیش مێژوویەكی كەمی پێش ڕاپەڕینیشمان لەبیرە كە چۆن و چی ئازارێكمان بەدەست حكومەتی بەعسی فاشیست و سەدامی دیكتاتۆرەوە بینیووە.
بەڵام لەوە دڵنیام ئەگەر ئێمەمانان ئەو واقیعەمان بەچاو نەبینییایە، ڕەنگە لەنوسیندا زۆرجار خۆمان لەعومقی ڕووداو گەلێك لابدایەو خۆمانمان لێبشاردایەتەوە، یان گومانمان لەهەموو ڕووداوێك دەكرد لەئاست گەورەیی و چۆنییەتی ئازارەكەیدا.
ئەو كارەسات و ڕووداوانەی كورد لەسەردەستی بەعس و سەدام حسێن چەشتی، هێشتا تێنەپەڕیون!. نابێت پێمانوابێت ئەم ڕووداوانە تێپەڕیون و دووبارە نابنەوە. نەخێر تاكو ئێستا لەخاڵێكدا وەستاوەو لەدوای زەمەنی خۆی دەگەڕێت سەرهەڵبداتەوە!. هەموو ئەو برینانەی لەسایەی ئەو دەسەڵاتە فاشیستەدا كەوتە جەستەی میللەتی كوردەوە دەكرێت وەك ئەو شوێن مێخە لێی بڕوانرێت كە بەدیوارێكدا داكوتراوەو دواتر هەڵكەنراوەو شوێنەكەی پڕكراوەتەوە. ڕاستە شوێنەكەی پڕدەبێتەوە بەڵام هەرگیز نابێتەوە شێوەكەی جارانی.
وەستانی ئەم ڕووداوە لەمێژووی ئێمەدا پەیوەندی هەیە بەواقیعێكەوە لەئەستۆی كورد خۆیدایەو نەیتوانیوە لێیداببڕێت، ئیتر بەشێوەی سەربەخۆبوون بێت یان دپلۆماسییەت و كردەی سیاسەت بووبێت.
بۆ پاڵپشتی ئەو بۆچوونەمان كە دەڵێین ئەم ڕووداوانە هێشتا تێنەپەڕیون و وەستاون، نمونەیەكیتری سیاسی دێنینەوە.
لەپێنج شەش دەیەی پێش ئێستادا، عێراقییەكان و ئینگلیزەكان كە لەبەغدادەوە دەهاتنە سلێمانی بۆ بازرگانیكردنی (توتن)، بەبازرگانە كوردەكانی سلێمانیان دەوت "نەكەن هەوڵی جیابوونەوە لەعێراق بدەن، دوایی ئێمەیش وكەسیتریش توتنەكەتان ناكڕێت و ڕێگای ترتان نییە توتنەكەتان بنێرنە دەرەوە"
لەبەرامبەر ئەو بیركردنەوەیەدا، لەكاتی پرسی ڕیفراندۆمیشدا، دەسەڵاتدارانی بەغداد هەڕەشەی ئەوەیان لێدەكردین كە ئەگەر ئێمە لەعێراق جیاببینەوە، ئەوا هەموو دەرچەیەك لەكورد دادەخەن و ڕێگایەك نامێنێتەوە بمانبەستێتەوە بەدەرەوەی خۆمانەوە.
هەرچەند ڕاستە ئەم هەڕەشەیە بەبۆنەی ڕیفراندۆمەوە، هەندێك سیاسی نەشارەزای كورد وەك كارتێك خستیانە دەستی دەسەڵاتدارانی بەغداد، بەڵام ئەم پەیامە پێماندەڵێت عەقڵی بەڕێوەبەری لەعێراقدا، هەمان وێنە مێژووییەكەیەو دەكرێت لەهەر گۆڕانێكدا لەمسی چەندان وێنەی مێژوویی بكەینەوەو لوتمان بەچەندان ئازاریتری مێژووییدا بتەقێتەوە!
ئەمەوێت بڵێم ئەو عەقڵەی شەش دەیەی بەسەرداتێپەڕی و بەتوتن هەڕەشەی لێدەكردین تێنەپەڕی و بەسەرنەچوو، تەنها وەستاو لەچركەساتێك دەگەڕا تاكو زیندووببێتەوەو سەرهەڵبداتەوە. ڕیفراندۆمیش پەردەی لەسەر ئەو مێژووە بۆلاداین و گێڕاینییەوە ناو مێژووییەكی درێژی دژایەتی كورد لەلایەن بەغدادەوە.
بامێژووی نێوانی چیرۆكی توتنەكەو ڕیفراندۆم زیاتربێت لەنیو سەدە، بەڵام سەرچاوەی هەڕەشەكەی بەغداد یەك سەرچاوەیەو لەسەر جیابوونەوە وەستاوە.
هەموو هەڕەشەیەك لەكورد لەعێراقدا، ڕەگی مێژوویی هەیەو وێستگە لەدوای وێستگەو بەجیاوازی سیستم و دەسەڵاتەكانەوە دووبارە دەبێتەوە، بەڵام هەرگیز بەسەر ناچێت و كۆتایی نایەت. تەنها دەوەستێت و پاش ماوەیەك دوبارە دەبێتەوە.
ئەو عەقڵەی ڕۆژانێك تۆپبارانی ناحیەی ڕزگاری كردو فڕاندینی بۆ گوندە دوورەدەستەكانی گەرمیان، هەمان عەقڵیش لەشانزەی ئۆكتۆبەرداو دوای كارەساتی ڕیفراندۆم هێرشی كردەسەر كەركوك و زۆر ناوچەیتری كوردستان، هێشتا هەمان بیركردنەوەیە دژی كورد.
بۆیە نەك تیمێك و دوان. نەك دوو حیزبی دەسەڵاتدار لەباشووری كوردستان، تەنانەت هێزی ئۆپۆزیسیۆنیش ناتوانێت كە چووە بەغداد تەقلەیەك بەم عەقڵە عەرەبییەی نەیاری كورد لێبدات و مێژوو پێچەوانە بكاتەوەو زەمانەتی ئەوە لەبەغداد وەربگیردرێت كە چیدی ئێمەی كورد لەسایەی دەسەڵاتی بەغداددا نەچەوسێنرێینەوە.